The Philosophical Baby

"Children are unconsciously the most rational beings on earth, brilliantly drawing accurate conclusions from data, performing complex statistical analyses, and doing clever experiments." (Alison Gopnik, filosoof en ontwikkelingspsycholoog)

Dit zegt Alison Gopnik in haar nieuwe boek The Philosophical Baby – What Children's Minds Tell Us about Truth, Love, and the Meaning of Life. Mevrouw komt duidelijk niet uit het land van ‘doe maar gewoon’. Ook is het niet zo dat ze alleen maar een omgevallen boekenkast is. Haar bio vermeldt dat ze naast haar academische werk ook nog drie zoons heeft gebaard.

Volgens Gopnik levert de ontwikkelingspsychologie empirische bevestiging van wat jubelende ouders altijd al hebben geweten. Ze beschrijft hoe de verbeeldingskracht van kinderen hen helpt om een enorme massa kennis te vergaren in de eerste vijf jaar. Vervolgens verbeelden ze zich allerlei alternatieven over hoe de wereld in elkaar zou kunnen zitten. Veel kinderen worden hierbij geholpen door ‘denkbeeldige vrienden’. Ze leren hoe anderen in elkaar zitten en hoe ze zichzelf kunnen veranderen. En dan komt de claim van Gopnik: wat kinderen doen is eigenlijk hetzelfde als wat wetenschappers doen. Ze experimenteren en herkennen statistische patronen. En Gopnik gaat ver in haar beweringen over kinderen en verbeeldingskracht: “All the processes of change, imagination and learning, ultimately depend on love.”

Waar het bewustzijn van volwassenen gekenmerkt wordt door een focus op resultaten zijn kinderen nog heerlijk zonder focus. Zij beschikken in vergelijking met volwassenen meer over een ‘lantaarnbewustzijn’ dat levendiger is dan het bewustzijn van volwassenen. Zo’n lantaarn verlicht ook nog eens de omgeving van het onderwerp van de aandacht, wat het makkelijker maakt om veel meer mogelijkheden te zien. Gopnik vergelijkt het met wat volwassenen meemaken als ze voor het eerst in een ander land zijn, dan verliezen ze hun focus en raken ze ondergedompeld in een zee van indrukken.

Gopnik deinst er ook niet voor terug om meteen ook maar even filosofische implicaties mee te nemen, over kennis, het zelf, en de basis van de moraal. Een van de vele onderwerpen: zelfbesef komt relatief laat tot stand in de ontwikkeling van een kind. Zelfbesef is niet aangeboren, het is een resultaat dat verworven moet worden. Egoïsme dus ook?

Ouders opgelet: in een lezersrecensie op Amazon van Gopniks vorige boek beklaagt Clicker (een jonge vader?) zich. Hij had een how-to boek verwacht dat hem zou vertellen hoe hij zijn kind stap voor stap zou kunnen begeleiden in de eerste vijf jaar (richting Nobelprijs?). Zulke boeken schrijft Gopnik niet.

(Deze post is ook gepubliceerd als Zomerquote op Sargasso.nl)