'Het hele zaakje stinkt'

"What disturbs Americans of all ideological persuasions is the fear that almost everything, not just government, is fixed or manipulated by some powerful hidden hand, from commercial transactions as trivial as the sales of prime concert tickets to cultural forces as pervasive as the news media." (Frank Rich, columnist van The New York Times)

Fixed or manipulated. Het is onderhand een levensgevoel geworden, een levensgevoel dat Amerikanen uit elke politieke hoek met elkaar delen. Het is het gevoel dat er achter de schermen, alle schermen, een Wizard of Oz bezig is die de heleboel bij elkaar manipuleert. En met Dorothy zijn ze jammer genoeg ‘not in Kansas anymore’. Want big business, dat is natuurlijk de grote manipulator, geeft niet om gewone Amerikanen. Anders zouden niet zo’n 50 miljoen van hen zonder verzekering tegen ziektekosten rondlopen. Stel je voor dat 2,4 miljoen Nederlanders onverzekerd zouden zijn.

Rich denkt dat Obama ergens in de herfst wel een of andere wet voor ziektekostenverzekering van de grond krijgt. En de president zal heus niet opeens impopulair worden. Maar de vraag is hoeveel invloed de farmaceutische bedrijven op de precieze tekst van de wetgeving zullen krijgen. En toch is dat niet het wezenlijke punt, de pijn zit nog dieper volgens Rich. Dat levensgevoel van manipulatie verdwijnt maar niet. Onder andere omdat het dagelijks in het nieuws bevestigd wordt.

Rich gebruikt een recent voorbeeld van twee televisiepresentatoren. De conservatieve Bill O’Reilly van Fox vecht nu al tijdenlang op het scherm een vete uit met Keith Olbermann van NBC waar veel mensen schijtziek van worden. Er werd veel geklaagd. Maar er begon pas wat te veranderen toen de bazen achter de schermen met elkaar begonnen te praten om te kijken hoe een en ander bijgelegd kon worden. Nu de hele zaak in de publiciteit is gekomen doen O’Reilly en Olbermann natuurlijk hun best om het er op te laten lijken dat ze niet aan de leiband van hun baas lopen. Maar de doorsnee Amerikaan weet genoeg. En voor David Zurawik, tv-criticus van The Baltimore Sun, ligt de pijn er in dat die bazen zich kennelijk niet zozeer om journalistieke normen en waarden bekommerden, maar pas in actie kwamen toen vrienden en familie begonnen te klagen. Ongeveer zoals de bazen van farmaceutische bedrijven er kennelijk niet mee zitten, zo lang zijzelf en hun eigen vrienden en familie verzekerd zijn, dat 50 miljoen van hun landgenoten al zo lang zonder ziektekostenverzekering rondlopen.

En en ander betekent dat de Nieuwe Wereld steeds meer op de Oude Wereld begint te lijken. Nu beginnen de Amerikanen in dit opzicht steeds meer op bijvoorbeeld de Arabieren te lijken, voor wie het overal een nationale sport is om complottheorieën te ontrafelen in het koffiehuis. Doorsnee Amerikanen verkondigen nu bij zo’n beetje elk onderwerp dat het zaakje stinkt. Het doet ook denken aan een recente enquête in Europa toen in zes landen bleek dat parlementariërs geen hoge pet op hebben van hun collega’s. Van de Belgen denkt bijna 90 procent dat er corrupte collega-parlementariërs zijn, van de Ieren ruim 60 procent, van de Slowaken 100 procent. In Nederland vermoedt ‘slechts’ 44 procent dat er collega’s zijn die niet deugen.

(Deze post is ook gepubliceerd op Sargasso)