SIRE en ‘Zonder dat we het doorhebben’

Hier te lande de lompe Batavieren wijzen op hun asociale gedrag – het is een best wel sympathiek doel van de nieuwe campagne van SIRE (Stichting Ideële Reclame). ‘Onbewust asociaal’ heet het beest dat met deze jubileumcampagne – de honderdste – opgejaagd en om zeep geholpen moet worden.

Ik kijk naar een spotje waarin een jonge vrouw in een bus de zitplaats naast haar bezet houdt met boodschappentassen, waarin ze naar haar telefoon zoekt. Een man op krukken komt de bus binnen. De vrouw is druk met de toetsen op haar mobiele telefoon in de weer. Hij zou best naast haar willen zitten. De vrouw ziet niets. Dan horen we de tekst ‘Zonder dat we het doorhebben, ......’ Kaboem-klets-kedeng – we horen van alles op de grond vallen; er zet een treiterig tetterettettet-muziekje in. ‘…… worden we steeds asocialer’. Een passagier kijkt verschrikt naar de grond waar de man met de krukken – buiten beeld – gevallen moet zijn. De vrouw met de telefoon ziet nog steeds niets. Einde spotje.

‘Zonder dat we het doorhebben, worden we steeds asocialer.’ Zou best kunnen. De eerste keer dat ik de scène zag wist ik niet goed wat ik ervan denken moest. Op de site van SIRE heb ik het spotje nog een paar keer bekeken. De tweede keer dacht ik: komisch wel. En de derde keer was mijn gevoel: het werkt niet. De vierde en de vijfde keer werkte het spotje steeds minder.

De crux zit ‘m volgens mij in de zinsnede ‘zonder dat we het doorhebben’. Hoe vaker de mensen de in totaal zes spotjes van SIRE zien, en vooral horen, hoe minder ze de boodschap gaan geloven. Het gaat zelfs irritatie oproepen. ‘Zonder dat we het doorhebben? Wat zeuren ze nou?’

En dan komt er een hele waaier aan reacties: ‘We weten het heus wel. Maar er zijn toevallig veel belangrijker dingen in de wereld. Maak van mijn belastinggeld een paar spotjes over zakkenvullende bazen.’ Of: ‘Oei, oei, nou voelen we ons keihard geraakt. Dit zal voor een enorme schokgolf zorgen. Ha, ha, ha, ha, ha.’ Dat SIRE helemaal niet met belastinggeld gefinancierd wordt, gaat in het tumult verloren.

Achter deze organisatie zitten toch geen domme jongens. Hun grootste succes was: ‘Je bent een rund als je met vuurwerk stunt’. Deze campagne was effectief, heeft tot verandering in bewustzijn en gedrag geleid. Ondanks wat irritaties hier en daar is het aantal vuurwerkslachtoffers met ouwejaar daadwerkelijk gedaald, ‘mede dankzij’ SIRE. Als je dat voor elkaar krijgt dan kan je wat.

De zinsnede ‘zonder dat we het doorhebben’ moet op verandering in het bewustzijn gericht zijn. Maar hij is een beetje lomp, getuigt van weinig fantasie. Wat mij betreft mist hij bijvoorbeeld de creativiteit van ‘Wie is toch die man die elke zondag het vlees snijdt?’ En belangrijker: waarschijnlijk richt hij zich op iets wat niet het belangrijkste is, of wie weet zelfs helemaal niet waar. Wat de woorden ‘zonder dat we het doorhebben’ beogen, is ons het ‘wir haben es nicht gewusst’-argument ontnemen. En dan zeg ik: ‘Aber SIRE, wir haben es doch gewusst.’