Barack Obama krijgt introductiecursus Europa

Zal Barack Obama zijn starpower behouden en het imago van Amerika verbeteren? Zal hij een gezamenlijke aanpak van de wereldwijde crisis van de grond krijgen? Het zijn vragen op zijn eerste grote buitenlandse trip. Eerst de G20 in Londen, en dan nog een rondje Europa erachteraan. Zijn vrouw Michelle heeft hij maar meegenomen; hij zou gek zijn als hij haar thuis had gelaten. Samen blazen ze elk ander politiek echtpaar van het tv-scherm.

En uit welbegrepen eigenbelang zullen de G20-deelnemers wel met allerlei brokjes samenwerking komen. Woorden als bonussen, hedgefunds, bankensector en strengere regelgeving zullen wel voorbij komen. Alle politieke leiders begrijpen dat ze ergens mee moeten komen. Maar die protestmarsen zien er af en toe nogal heftig uit. Toch denk ik niet dat ze Obama persoonlijk raken. Ik heb bijvoorbeeld leuzen tegen het kapitalisme voorbij zien komen, voor banen, voor een groenere economie, maar geen enkele tegen hem persoonlijk.

Toch is er een punt waar hij een belangrijk meningsverschil tegenkomt. En dat zal niet binnen een week opgelost zijn. Het komt erop neer dat de Amerikanen, met in hun kielzog onder andere de Britten, extra geld willen uitgeven om de wereldeconomie te stimuleren en de Europeanen, onder aanvoering van Duitsland en Frankrijk, juist niet.

Obama kan van zijn kant er bijvoorbeeld op wijzen dat er vraaguitval is in de wereld – er wordt nu gewoon te weinig uitgegeven om de wereldeconomie van de broodnodige pep te voorzien. Als je nu te zuinig doet bestrijd je de vraaguitval met, precies, nog meer vraaguitval. Dan zijn we dus verder van huis. Maar daar kan de Duitse bondskanselier Angela Merkel tegenover stellen dat deze crisis in de eerste plaats komt doordat mensen teveel geleend geld hebben uitgegeven. En nu willen de Amerikanen het feit dat er geld is uitgegeven dat ze niet hadden, bestrijden door geld uit te geven dat ze niet hebben. ‘Nou jij weer Barack.’ Hier gaan Obama en Merkel en de rest dus niet uitkomen.

Maar volgens mij heeft Merkel nog een reden die ze er niet bijvertelt. In Europa is er ook een zekere wanhoop over, eh, Europa. Stel dat er op grote schaal Europees gestimuleerd wordt door de EU. Wie moet dat dan gaan betalen? En hoeveel? Waar moet er gestimuleerd worden? Dan komt er geheid ruzie. En landen als Duitsland en Nederland dragen al zoveel af aan de EU.

Bovendien, sinds de invoering van de euro hebben regeringen niet zoveel instrumenten meer over om echt beleid te voeren in tijden van crisis. De Italianen bijvoorbeeld kunnen nu hun lire niet meer devalueren. Belastingverhoging? Daar kun je niet mee aankomen bij je eigen bevolking en je kunt je dat vanwege de concurrentie met andere landen niet permitteren. Blijft over de begrotingsoverschrijding. De EU-landen hadden 3 procent afgesproken, en iedereen gaat daar nu al overheen. Als er nog eens extra gestimuleerd gaat worden komen daar procenten bij. Merkel is bang dat ze de Italianen dan nooit meer in het gareel krijgt.

‘O, maar Frau Merkel, zoiets kennen we in Amerika ook. In Amerika willen de mensen niet eens belasting betalen voor de luitjes die aan de andere kant van de stad wonen. Zeker als het ‘andere’ Amerikanen zijn.’