Een Noors sprookje en drie oudere nichten

En toen las ik dat Noorwegen het Eurovisie Songfestival gewonnen had. Al die maffiaverhalen over Oost-Europese landen die mekaar maar punten zaten te geven klopten dus helemaal niet. In elk geval deze keer niet. Ben ik toch wat liedjes op gaan zoeken op YouTube. Al jaren had ik niet meer gekeken, maar nu wilde ik het toch een keer met eigen ogen en oren controleren. Bovendien, hé, aan een paar liedjes op YouTube ben je geen hele avond kwijt. Want Noorwegen? Gewonnen?

Na winnaar Alexander Rybak met zijn Fairytale een paar keer bekeken en beluisterd te hebben ben ik toch een beetje verrast over het belangrijkste element in zijn liedje: ritme. Bekijk en beluister het maar eens, de basis van zijn liedje is heel duidelijk het hoemparitme. Jazeker, hoempa. Probeer maar eens hoempapa, hoempapa mee te zingen. Dat lukt vast wel, daar hoef je geen professioneel muzikant voor te zijn. En ik bedoel het niet denigrerend, het is gewoon een constatering. Hoempapa is het ritme van Europa.

Jaren geleden was ik eens in Rusland. Tien dagen lang was ik in Moskou en in wat geloof ik toen nog Leningrad heette. Een van de dingen die me het sterkste opvielen was hoe de Russen met muziek omgingen: intens, veel intenser dan de Nederlanders. De omschrijving die wat mij betreft het meeste in de buurt kwam was: soul. Ja, de Russen waren Europeanen met soul. Maar het rare was dat je nauwelijks door de zwarte Amerikaanse muziek beïnvloede ritmes hoorde.

De Russen waren ritmisch eigenlijk precies als de Duitsers, en als de Nederlanders, hoewel die het niet meer wilden weten. De Russen waren hoempa. Hoempa met soul – dat was Rusland voor mij. Daarna ben ik nooit meer in Rusland geweest, en wat voor politieke en economische veranderingen er ook gekomen mogen zijn, ik weet zeker dat ze daar nog steeds hoempa zijn. Heel Europa is deep down nog steeds hoempa.

Fairytale zat best slim in elkaar. Ritme was het belangrijkste. Maar zo’n vet drumstel hadden ze niet nodig: het publiek bijvoorbeeld, dat klapte zo wel mee. En het was goed gekozen van de Noren om zo’n opvallend drumstel, in beeld en geluid, weg te laten. Daarnaast zat er naar mijn smaak een element in het liedje dat al een tijdje deel uitmaakt van de tijdgeest. Het woord dat dit element het beste benadert is: fantasy. Ik hoef maar een paar namen te noemen: Cirque du Soleil, Lord of the Rings, de Efteling. In aankleding en choreografie zat net genoeg verwijzing naar fantasy, maar het lag er, net als bij het weglaten van het drumstel, niet te dik bovenop.

Dan die heerlijke viool, die voor veel Europese landen een verwijzing bevatte naar hun folklore. En het pak dat de zanger droeg leek ook een soort kruising tussen Noorse folklore en een moderne snit, maar op zo’n manier dat je niet het gevoel had dat de zanger er voor aap in liep. De titel Fairytale maakte tegelijkertijd een buiging naar fantasy en het onderwerp van het liedje: de liefde (is er een ander onderwerp mogelijk?) En toen zong de verliefde jongeman: ‘I´m in love with a fairytale, even though it hurts.’ Jawel, it hurts, daarna kon hij bij de meisjes (toch zeker tweederde van het televotende publiek) niet meer stuk. Hoempa, fantasy en folklore. Als je slim mixt en weglaat kun je daar ook als je uit Noorwegen komt een Eurovisie Songfestival mee winnen.

Maar dan die Nederlanders. Ik had het gevoel dat ik naar drie oudere nichten zat te kijken – neem het niet persoonlijk, Natasja Froger –, die twintig jaar te laat stonden te disco-en voor een betere wereld. En ik lees dat meteen na de uitschakeling de stemming in Nederland was van: bah, we doen nooit meer mee. Aggossie. Nou ja. Volgend jaar doet Nederland dus gewoon weer mee.