Paniek voorkomen door niets te doen aan crisis?

Goed op koers. Dit was de kenschets van twee lefgozers die vandaag een persconferentie gaven over de prestaties van het kabinet en de toestand van de economie. Balkenende en Bos waren gezamenlijk opgedraafd, en gaven elkaar en zichzelf een verbaal schouderklopje, en probeerden de burger moed in te praten. Maar waarom vonden ze het überhaupt nodig om samen de jaarverslagen van het kabinet te komen presenteren? Is dat een traditie of zo?

Het leek allemaal meer met het slechte economische nieuws te maken te hebben. De krimp van de economie is nog veel slechter dan verwacht. Nog niet eens zo lang geleden sprak het Centraal Planbureau van 3,5 procent krimp en was dat reden om in allerijl het regeerakkoord om te gooien en vakbonden en werkgevers erbij te halen. Onder economen werd iets van 3 procent krimp in het eerste kwartaal verwacht. Maar nu bleek het nog veel slechtere nieuws dat er 4,5 procent krimp in het eerste kwartaal was, waarbij het kabinet notabene voor het hele jaar een nog grotere krimp van 4,8 procent verwacht. En toch was dit geen aanleiding om de zaken opnieuw te bezien.

Het leek er meer op dat ze hadden bedacht dat het nu wel een goed moment is om zich vooral samen te vertonen en iedereen eraan te herinneren hoe goed het kabinet het wel niet doet. Als je echt goed op koers ligt heb je zoiets niet eens nodig. Waarschijnlijk vonden ze dat het geen zin heeft om te vertellen dat het nog veel slechter gaat dan gedacht. Maar dat lijkt me toch een onderschatting van de burgers.

En het nieuws waar de rest van de wereld nog veel meer van geschrokken is is dat Duitsland een krimp sinds vorig jaar van 6,7 procent meemaakt, en sinds het vorige kwartaal van 3,8 procent. Het grootste en belangrijkste land van de eurozone, en Nederlands belangrijkste exportklant, doet het 't allerslechtste van alle eurolanden. Terwijl het Internationale Monetaire Fonds nog niet eens zo lang geleden 5,6 procent krimp voor Duitsland in gedachten had, en dat werd toen al heel erg gevonden. Dit kan niet anders dan betekenen dat exportland Nederland het volgende kwartaal nog verder achteruit zal boeren.

We hebben in Nederland nu al te maken met een exportrecessie en een investeringsrecessie (allebei met meer dan 10 procent ingezakt). De consument – in vrijwel elk huishouden wordt het slechte nieuws nu via internet gevolgd – kwam niet eens achter de exportrecessie aan, maar begon zo’n beetje gelijktijdig de hand op de knip te houden, wat tot een bestedingsrecessie leidt. Nou, dit kan je op je vingers natellen: Duitsland, alle export, de investeringen, de bestedingen, dan moet daar wel werkoosheid achteraan komen. Bedenk daarbij dat het CPB, toen het zei dat de economie met 3,5 procent zal krimpen, voor volgend jaar een werkloosheid van 8 à 9 procent verwachtte, wat een verdubbeling van het huidige percentage is.

Misschien is dit het moment dat de economische crisis pas echt begint in Europa. In Amerika en Engeland heeft de recessie al veel langer en veel harder toegslagen, vooral in de beleving van gewone mensen. Via de huizenprijzen en de werkloosheid. Je kan op je vingers natellen dat als Nederlanders in hun omgeving verhalen over werkloosheid horen ze nog meer de hand op de knip gaan houden.

Dit alles betekent dat een impuls voor de economie maar van één kant kan komen: de overheid, met stimuleringbeleid. Maar Balkenende en Bos zagen geen reden om de zaak nu te heroverwegen. Heel flink zeiden ze: ‘We moeten oppassen niet per twee weken te veranderen.’ Welnu heren, het volgende kwartaalbericht van het CBS komt over drie maanden, halverwege augustus, een paar weken voor Prinsjesdag, troonrede en miljoenennota. Wie weet bedoelden ze: we gaan het dan ín twee weken regelen.