Het koninkrijk van blijf maar gewoon doen

Wat mij nou zo opviel vandaag op straat was dat het leven gewoon verder ging. De mensen leken vastbesloten om toch van een zonnige dag te genieten. Niet omdat ze ze niet geschokt en verdrietig waren door de tragedie van Koninginnedag in Apeldoorn. Dat waren ze heus wel. Nee, het ging er om je deze mooie dag, waarop een heleboel mensen vrij waren maar wel gewoon thuis, niet af te laten pakken door een psychotische idioot. Die bovendien al dood was, terwijl de rest van Nederland verder moest met leven. Ik weet niet wat het was, maar het viel mij zo op dat allerlei mensen hun best deden om vriendelijk en gewoon tegen elkaar te doen, niet sacherijnig. Gewoon blijven doen, dat was het motto.

Rond dader Karst Tates viel me op dat buurtgenoten in zijn woonplaats Huissen rond een bijeenkomst met hun burgemeester weerspraken dat Tates een zonderling, een einzelgänger was. Ze noemden hem een normale man met wie ze wel eens een drankje dronken of een praatje maakten. Hij deed niet erg mee in de plaatselijke gemeenschap, maar dat doen zoveel Nederlanders niet, want druk, druk, druk.

Eerder was op het internet van de dader een dwaze, gescheiden vader gemaakt. Toen dat niet bleek te kloppen was van zijn niet meedoen met de gemeenschap gemaakt dat hij een nogal fanate einzelgänger was. Met andere woorden: het was voor de dader verboden om een gewone Nederlander te zijn. In reactie op de tragedie hadden de mensen hun toevlucht genomen tot iets wat zij de dader liefst bleven ontzeggen: gewoon zijn. Daar kun je aan zien dat gewoon zijn, of gewoon doen, nog steeds de centrale waarde in de Nederlandse cultuur is.

En dat is nu precies wat aan de Oranjes ontnomen dreigt te worden: gewoon doen. Meteen zie ik één van de sympathiekste foto’s van Koningin Juliana voor me – die foto waarop zij op een omafiets te zien is. Een fietsende koningin! Zij deed tenminste gewoon, en kon toen helemaal niet meer stuk.

Wat de onderzoeken rond de aanslag ook op zullen leveren, er zal niet uit komen dat er minder beveiliging moet komen. Er zal zeker meer beveiliging komen, met allerlei nog vast te stellen accenten. Het gevolg zal zijn dat er meer afstand zal komen tot het koningshuis. Maar het pijnlijke is dat afstand in strijd is met die centrale Nederlandse waarde van gewoon doen. Gewoon is een broertje van dichtbij.

Het zal misschien wel de belangrijkste vraag worden rond het komende koningschap van Willem-Alexander. Hoe kunnen hij en zijn gezin een veilige afstand houden en toch dichtbij zijn? Een moeilijke opgave. Het doet me denken aan de paradox die in de literatuur alleen de echt goede romans weten op te lossen: een verhaal met een glasheldere afstand, maar tegelijkertijd zo nabij dat je toch geraakt wordt.